Muzyka jest postrzegana w XX w. nie tylko jako dzieło sztuki. Ona staje się świadectwem absolutnej i irracjonalnej wiary wbrew wszystkiemu. Wybitni kompozytorzy tworzyli inną rzeczywistość. Na przykład Kwartet na koniec czasu Oliviera Messiaena powstał w obozie koncentracyjnym w Görlitz. Podczas prawykonania w 1941 roku w lodowatym baraku teatralnym słuchało go ponad 400 jeńców. Po koncercie Messiaen zanotował: „Nigdy jeszcze nie byłem słuchany z takim skupieniem i zrozumieniem”. Poniżej została przedstawiona specyfika utworów m. in. Benjamina Brittena, Oliviera Messiaena, Dymitra Szostakowicza, Krzysztofa Pandereckiego oraz innych.